Πρόσφατα, είχα την τιμή μιας εισήγησης σε εκδήλωση για την ψυχική υγεία στους χώρους εργασίας, που διοργάνωσε η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Έρευνας και Παρέμβασης. Με έκπληξη ανακάλυψα μελετώντας το θέμα ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που ελάχιστα έως καθόλου απασχολεί  την εργασιακή κοινότητα παρά την τεράστια σημασία του και τις ανυπολόγιστες προεκτάσεις του. Είναι εύκολο να πει κανείς σήμερα ότι η παμφάγος οικονομική κρίση της εποχής μας ευθύνεται για την επιβάρυνση των ανθρώπων σε σχέση με την εργασία τους ή την ανεργία τους. Μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της εντατικοποίησης της εργασίας, που υφίσταται ούτως ή άλλως στο σύστημα της εν πολλοίς ανελέητης ελεύθερης οικονομίας της αγοράς, το πρόβλημα επιτείνεται από την οικονομική κρίση, με όσα αυτή συνεπάγεται για τον ευτελισμό της εργασιακής αξιοπρέπειας των ανθρώπων. Όμως το ζήτημα της ψυχικής υγείας στους χώρους εργασίας υπάρχει διαχρονικά ακόμη και σε κοινωνίες, χώρες και εποχές χωρίς οικονομική κρίση. Όπως είναι ευνόητο η κρίση αποτελεί ένα πολλαπλασιαστικό καταλύτη, που κάνει τα πράγματα τρισχειρότερα. Μιλώντας στην εκδήλωση της ΕΨΕΠ με ανθρώπους από το χώρο του εργατικού συνδικαλισμού, μου εκμυστηρεύτηκαν ότι ούτε και οι ίδιοι είχαν συλλάβει την ύπαρξη, τη φύση και την έκταση του προβλήματος, προσθέτοντας ότι μέχρι τώρα ασχολούνται αποκλειστικά με τις αποδοχές, τις ώρες εργασίας και τις απολύσεις των εργαζομένων, παραβλέποντας ότι οι ίδιοι άνθρωποι χρειάζονται και ψυχολογική υποστήριξη για όσα τους συμβαίνουν στη δουλειά τους ή όταν είναι άνεργοι. Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρόν για ουσιαστική προσφορά.

Διεθνώς το πρόβλημα είναι γνωστό και εκτιμάται ότι κάθε χρόνο η ψυχολογική επιβάρυνση των εργαζομένων και η εκτροπή της ψυχικής τους ισορροπίας δημιουργεί ζημιές και απώλειες δισεκατομμυρίων ευρώ στους ίδιους και τις επιχειρήσεις, στις οποίες εργάζονται. Ακόμη υπολογίζεται ότι σχεδόν το 1/3 του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού πάσχει ή επίκειται να εμφανίσει κάποιας μορφής ψυχική διαταραχή. Στις χώρες της Ασίας, εδώ και χρόνια έχουν παρατηρηθεί απίστευτες ακρότητες στους χώρους δουλειάς. Είναι πασίγνωστο το ιαπωνικό φαινόμενο «karoshi», δηλαδή να πεθαίνει κάποιος από την πολλή δουλειά (ενίοτε δουλεύοντας αυτοβούλως), αλλά και οι τρομερές συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια της Κίνας, της Ινδίας και του Μπαγκλαντές.

Μια από τις πιο κοινές ψυχικές διαταραχές στους χώρους εργασίας είναι το «Burn-Out», κοινώς γνωστό ως «Κάψιμο». Μια από τις αρρώστειες της εποχής μας το Burn-Out πλήττει σχεδόν νομοτελειακά μεγάλο αριθμό εργαζομένων σε θέσεις υψηλής ευθύνης με εργασία υψηλών ταχυτήτων. Οι επαγγελματίες υγείας αλλά και οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Μια από τις πιο επιβαρυμένες ομάδες είναι για παράδειγμα οι νοσηλευτές ψυχιατρικών κλινικών. Η αίσθηση ότι έχεις μπουχτίσει, ότι δεν τραβάς, ότι δε μπορείς να προσφέρεις αν και σου αρέσει η δουλειά σου είναι μερικά από τα συμπτώματα. Ακόμη, η κατάθλιψη πλήττει εκατομμύρια ανθρώπων με αφετηρία τις συνθήκες δουλειάς τους.

Η σχέση εργασίας και ψυχικής υγείας είναι «αθέατη» για δύο λόγους: ο πρώτος έχει να κάνει με την πρακτική αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας στους χώρους εργασίας. Όταν λέμε «υγεία και προστασία εργαζομένων» εννοούμε κατά κύριο λόγο τα ζητήματα που σχετίζονται με τη φυσική θωράκιση του οργανισμού των εργαζομένων από ατυχήματα, μολύνσεις, επιβαρύνσεις με βλαβερά στοιχεία κ.λ.π. Εξάλλου είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η σχετική νομοθεσία (ελληνική και ευρωπαϊκή)  αναφέρεται αποκλειστικά σε αυτά, αφήνοντας εκτός ρύθμισης και αντιμετώπισης τα θέματα που έχουν να κάνουν με την ψυχοπνευματική κατάσταση των εργαζομένων. Ο δεύτερος λόγος είναι πως τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι αφ’εαυτών αθέατα, ιδιαίτερα, εάν ο πάσχων δεν τα εξωτερικεύει αλλά τα συμπιέζει εντός του για να μην εμφανιστούν ή εάν από μόνα τους υφέρπουν με μια μορφή χρονιότητας εργασιακού στρες ή άλλων μορφών διαταρακτικών της ψυχικής ισορροπίας.

Σε μια ιδανική κατάσταση, η εργασία θα έπρεπε να είναι πηγή ικανοποίησης και χαράς για τον εργαζόμενο άνθρωπο. Να κάνεις δηλαδή κάτι που σου αρέσει και να μπορείς να ζεις από αυτό με αξιοπρέπεια. Όμως, έχω την αίσθηση ότι όλο και λιγότεροι άνθρωποι αντλούν ικανοποίηση από την εργασία τους είτε αυτή είναι εξαρτημένη, είτε πρόκειται για αυτοαπασχόληση. Ο καθένας μας μπορεί να κάνει αυτή την ερώτηση στον εαυτό του και να δώσει ο ίδιος την ειλικρινή απάντηση. Αφετηρία για τη ρεαλιστική προσέγγιση του θέματος της ψυχικής υγείας στους χώρους εργασίας είναι εν πολλοίς η μείωση και απορρόφηση των κραδασμών από την απασχόληση, που δεν είναι πηγή ψυχικής ικανοποίησης αλλά μόνο αναγκαίου βιοπορισμού.

Στο χώρο της εξαρτημένης εργασίας, οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία των εργαζομένων είναι σημαντικοί. Σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα εκεί όπου υπάρχει γραμμή συνεχούς παραγωγής σε βάρδιες, όπως στα εργοστάσια η εργασία είναι συνήθως μονότονα επαναλαμβανόμενη για ώρες, ενώ το περιβάλλον μπορεί να είναι από μόνο του καταθλιπτικό και ψυχολογικά πιεστικό. Όμως ο εργαζόμενος δεν είναι μόνο η εργασία του. Στη συνολική του ψυχοπνευματική συγκρότηση είναι πιθανό να συντρέχουν και άλλα επιβαρυντικά στοιχεία όπως προβλήματα σχέσεων στην οικογένεια, ψυχικές διαταραχές ανεκδήλωτες εισέτι, που πυροδοτούνται και εμφανίζονται στο περιβάλλον της εργασίας.

Προβλήματα που προκύπτουν από την ίδια την οργανωτική λειτουργία της επιχείρησης του εργοδότη, όπως τη δομή, το μέγεθος και τις ακολουθούμενες διαδικασίες. Μπορεί η εργοδοτική επιχείρηση να είναι δομημένη με τρόπο αχρείαστα περίπλοκο και δυσλειτουργικό, ενίοτε και γραφειοκρατικό άνευ ουσίας και άλλοτε άτακτο και ανοργάνωτο, έτσι ώστε να διαχέεται μια στρεσογόνα ατμόσφαιρα όχι μόνο στους εργαζομένους αλλά και στον εργοδότη. Αποτελέσματα μιας τέτοιας κατάστασης μπορεί να είναι ένα περιβάλλον εργασίας που διακρίνεται από κακή επικοινωνία, στερείται οργανωτικών στόχων και μηχανισμών υποστήριξης των εργαζομένων για την επίλυση των προβλημάτων της εργασίας τους και την εργασιακή τους ανέλιξη.

Ζητήματα επίσης μπορεί να δημιουργήσει ο εν γένει ρόλος του εργαζομένου στην επιχείρηση. Εάν ο ρόλος του, τα καθήκοντά του δεν είναι σαφή, είναι υπερφορτωμένα ή αντίθετα ανεπαρκή, εάν συγκρούονται με καθήκοντα άλλων συναδέλφων του ή εάν του ανατίθεται η ευθύνη για άλλους συναδέλφους του, την οποία αισθάνεται ως επιβάρυνση, τότε είναι δυνατό να προκύψει ένα σημαντικό φορτίο άγχους.

Είναι ευνόητο πως στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, η προοπτική μιας αξιοπρεπούς εργασιακής σταδιοδρομίας μοιάζει με δύσβατη διαδρομή στη ζούγκλα. Έτσι λοιπόν, είναι πολύ κοινά τα φαινόμενα της  χαμηλά αμειβόμενης σκληρής εργασίας, η ανασφάλιστη εργασία, η χαμηλή κοινωνική αξία της εργασίας, ο υποβιβασμός ή ακόμη και η προαγωγή πάνω από τις δυνατότητες του εργαζομένου, τα οποία δημιουργούν ένα σύνολο στασιμότητας και πνιγηρής αβεβαιότητας γύρω από τον εργασιακό βίο.

Συχνά οι διαπροσωπικές σχέσεις των εργαζομένων τόσο μεταξύ τους όσο και με την εργοδοσία μπορεί να είναι προβληματικές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική και φυσική απομόνωση, διαπροσωπικές συγκρούσεις με συναδέλφους και προϊσταμένους. Κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης, ακόμη και το ενδεχόμενο της άσκησης βίας.

Στο επίπεδο του σχεδιασμού καθηκόντων και περιεχομένου της εργασίας είναι συχνά τα φαινόμενα της ελλιπούς χρήσεως των προσόντων του εργαζομένου. Άνθρωποι με αξιοσημείωτες σπουδές και τίτλους κάνουν εργασίες που αφήνουν τα προσόντα τους ανεκμετάλλευτα, δημιουργώντας τους εσωτερικά ένα αίσθημα ματαίωσης των προσδοκιών και των ονείρων τους. Επίσης, έλλειψη ποικιλίας στην εργασία, κατακερματισμένοι ή άσκοποι κύκλοι εργασίας και έλλειψη ευκαιριών για μάθηση και επιμόρφωση, που θα βοηθούσαν στην τόνωση του ενδιαφέροντος για το αντικείμενο.

Ο φόρτος και ο ρυθμός της εργασίας είναι κατεξοχήν παράγοντες ψυχικής εξουθένωσης των εργαζομένων με υψηλά επίπεδα πίεσης χρόνου. Εξάλλου το πρόγραμμα της εργασίας σε σχέση με την κατανομή του ελεύθερου χρόνου, που αποτελεί το ψυχικό οξυγόνο για κάθε εργαζόμενο μπορεί να αποβεί πρόβλημα. Πράγματι, η εργασία σε βάρδιες, τα μη ευέλικτα προγράμματα εργασίας, τα απρόβλεπτα ή ατάκτως αποσπασματικά ωράρια, οι πολλές ώρες εργασίας ή η εργασία σε απομονωμένο μοναχικό χώρο, με την επαναληπτικότητά τους σε βάθος  χρόνου δημιουργούν ένα σκηνικό αρνητικής ψυχολογίας.

Το ίδιο το περιβάλλον εργασίας έχει πρωταρχική σημασία για την ευχάριστη ή δυσάρεστη αίσθηση που αποκομίζει ο εργαζόμενος. Αλλά και η κατάσταση του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων είναι σημαντική καθώς συνδέεται με το αίσθημα σωματικής ασφάλειας του εργαζομένου. Έτσι όταν υφίστανται προβλήματα σχετικά με την αξιοπιστία, τη διαθεσιμότητα, την καταλληλότητα, τη συντήρηση και επισκευή του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων, τότε αυξάνονται ευθέως ανάλογα και τα αισθήματα φόβου και ανασφάλειας των εργαζομένων.

Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, οι συνθήκες εργασίας επηρεάζονται σημαντικά από την προσωπική και οικογενειακή ζωή του εργαζομένου. Το βαρύ φορτίο της εξυπηρέτησης των οικογενειακών αναγκών και των εργασιακών απαιτήσεων είναι κοινώς γνωστό σε όλους μας, με ιδιαίτερη έμφαση στις εργαζόμενες μητέρες με μικρά παιδιά. Η εργασία συντρέχει ενίοτε με προβληματικές προσωπικές σχέσεις, με γάμους που βρίσκονται στα πρόθυρα διάλυσης, με περιορισμένη ή ανύπαρκτη συναισθηματική υποστήριξη από το σύζυγο ή σύντροφο. Ακόμη, είναι αρκετοί οι άνθρωποι που αναγκάζονται να κάνουν και δύο ακόμη δουλειές για να ανταπεξέλθουν στοιχειωδώς, με αποτέλεσμα να χάνουν ή και να εκμηδενίζουν τον ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά τους.

Είναι ευνόητο πως όλα αυτά αφορούν τους εργαζομένους με σχέση εξαρτημένης εργασίας.  Θεωρώ ότι είναι δίκαιο να τονιστεί ότι προβλήματα ψυχικής υγείας με επιβάρυνση λόγω της θέσης του στην εργασία μπορεί να εμφανίσει και ο άλλος πόλος της σχέσης αυτής, ο εργοδότης. Πέρα από το στερεότυπο του εκμεταλλευτή των εργαζομένων, που αναμφίβολα υπάρχει σε αρκετές των περιπτώσεων, υπάρχουν και εργοδότες,  που με υπέρβαση των δυνατοτήτων τους καταφέρνουν να κρατούν μια μικρή ή μεσαία επιχείρηση με νύχια και με δόντια, δίνοντας την δυνατότητα σε μερικούς συνανθρώπους τους να έχουν δουλειά και προσφέροντας στην τοπική οικονομία. Το τίμημα για ένα τέτοιο εγχείρημα είναι σήμερα σημαντικά δυσχερές και η οικονομική αλλά και ψυχολογική πίεση στους μικρομεσαίους επιχειρηματίες ενίοτε αφόρητη. Τα μαρτυρά εξάλλου η πληθώρα των λουκέτων στην αγορά.

Θεωρώ ακόμη ότι το εργασιακό άγχος αφορά και το χώρο των αυτοαπασχολούμενων ελευθέρων επαγγελματιών. Όλοι όσοι εργάζονται στο μεγάλο αυτό σύνολο της οικονομίας, ακολουθώντας τις παράλληλες εξελίξεις στην απομείωση των δικαιωμάτων στην εξαρτημένη εργασία, βιώνουν τα τελευταία χρόνια μια άνευ προηγουμένου βίαιη επιβάρυνση με έλλειψη δουλειάς και εξοντωτική φορολόγηση. Τα ψυχολογικά προβλήματα των ελευθέρων επαγγελματιών είναι βέβαιο πως έχουν αυξηθεί σημαντικά και  ο καθένας τα αντιμετωπίζει μοναχικά, ανεβαίνοντας το δικό του Γολγοθά…

Αυτό όμως, που ρίχνει βαριά τη σκιά του στις ψυχικές ασθένειες και είναι ακόμη πιο ανθεκτικό από αυτές είναι το στίγμα. Είναι σημαντικές διάφορες πρωτοβουλίες που έχουν ξεκινήσει στην Ελλάδα με παραγωγικούς συνεταιρισμούς αποτελούμενους από ψυχικά πάσχοντες. Ακόμη είδα προχθές πως ένα μεγάλο γνωστό εστιατόριο στο Μαρόκο απασχολεί αποκλειστικά ψυχικά πάσχοντες εργαζόμενους με σκοπό να τους βοηθήσει να ανακτήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Είναι ακόμη γνωστή η ιστορία με το Νορβηγό πρωθυπουργό, που το 1998 παρουσίασε κατάθλιψη και πήρε αναρρωτική άδεια για θεραπεία, επανήλθε στα καθήκοντά του αργότερα και μάλιστα επανεξελέγη και για δεύτερη θητεία.

Ο κόσμος της εργασίας σήμερα μαστίζεται από τρομερά προβλήματα θεσμικά και οικονομικά. Υποφέρει όμως και εσωτερικά, ψυχικά. Το ερώτημα είναι σε τι ποσοστό τα ψυχικά προβλήματα οφείλονται στα οικονομικά ή αν δε βρίσκεται μόνο εκεί το θέμα. Ένα ολόκληρο πεδίο διεπιστημονικής δράσης ανοίγεται και θα ήταν ευχής έργο να επιστρατευθούν όλα τα εργαλεία για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ψυχικής παθογένειας στους χώρους δουλειάς.

Υπάρχει το γνωστό λεγόμενο για πολλούς παλαιούς κατοίκους της Πλάκας στην Αθήνα, οι οποίοι δεν έχουν ανέβει ποτέ στην Ακρόπολη, που βρίσκεται ακριβώς από πάνω τους. Εκτιμώ ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει (τηρουμένων των αναλογιών) και με τους κατοίκους της πόλης μας και το περιαστικό δάσος των Ιωαννίνων, που στεφανώνει τους λόφους της δυτικής πλευράς της. Έχω την αίσθηση πως σε ποσοστό ανάλογο με τον πληθυσμό της πόλης είναι ελάχιστοι αυτοί που έχουν περάσει από το θαυμάσιο χώρο του δάσους έστω και μια φορά και ακόμη λιγότεροι αυτοί που τον επισκέπτονται τακτικά. Ίσως να φταίει το γεγονός ότι για να ανέβεις έως εκεί είναι πιο απαιτητικό από το να πας μια βόλτα στην παραλίμνια περιοχή, στο Άλσος Πυρσινέλλα ή σε άλλους δημόσιους χώρους αναψυχής περισσότερο πολυσύχναστους και κεντρικούς, με καφετέριες και τα σχετικά. Έτσι, το περιαστικό δάσος μένει για τους πιο φυσιολάτρες, τους αθλούμενους, τους περιπατητές και τους λίγους, που αρέσκονται στην ξεχασμένη πλέον στην Ελλάδα συνήθεια του πικ νικ.

Το δάσος αυτό το έχω ζήσει όσο λίγες τοποθεσίες στη ζωή μου, για την ακρίβεια μεγάλωσα στις παρυφές του, καθώς το σπίτι μου ήταν για 22 χρόνια κάτω από αυτό στο ύψος της οδού Μεγ.Αλεξάνδρου και με τις παρέες μας παίζαμε εκεί μέσα. Ακόμα και σήμερα είναι ένας τόπος που συχνά επισκέπτομαι για άθληση. Υπήρχε εποχή που εκεί πηγαίναμε εκδρομή με το Δημοτικό Σχολείο (πράγμα εντελώς αδιανόητο σήμερα με την υστερική τάση για υπερπροστασία των παιδιών και τη συνακόλουθη αποκοπή τους από τη φύση…). Ακόμη, οι παλαιότεροι θα θυμούνται πως στο χώρο πάνω από το υπαίθριο θέατρο της Ε.Η.Μ. λειτουργούσε ζωολογικός κήπος με ζώα της ελληνικής πανίδας (λύκους, αλεπούδες, αρκούδες, κ.α.). Ο χώρος της Ε.Η.Μ. είναι ακόμη και σήμερα για τους περισσότερους το «σύνορο», πέρα από το οποίο δύσκολα θα προχωρήσουν και για μια βόλτα στο δάσος. Αν δεν έχετε επισκεφθεί ποτέ αυτό το κομμάτι παραδεισένιας φύσης, που βρίσκεται τόσο κοντά μας, σας έχω μια μικρή γνωριμία με το χώρο, με φωτογραφική τεκμηρίωση φυσικά.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 άρχισε να υλοποιείται ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αναδασώσεων σε όλη την Ελλάδα για τη δημιουργία περιαστικών αισθητικών δασών από τη Δασική Υπηρεσία και τις κατά τόπους Φιλοδασικές Ενώσεις. Ανοίγω παρένθεση για να επισημάνω την απουσία μιας τέτοιας Ένωσης στα Γιάννινα (διορθώστε με αν κάνω λάθος). Πέρυσι στη Χίο είχα δει έκπληκτος τη φοβερή εθελοντική προσπάθεια, που κάνει η τοπική Φιλοδασική Ένωση, η οποία έχει αναδασώσει εκτεταμένα, περιφραγμένα γεωτεμάχια σε όλο το νησί και μάλιστα με τη χορηγία διαφόρων οικογενειών στη μνήμη τεθνεώτων προσώπων, των οποίων το όνομα δίδεται στην αναδασωθείσα έκταση. «Τροφή για σκέψη» που λέμε… Τότε λοιπόν, δημιουργήθηκαν διάφορα περιαστικά δάση σε πόλεις όπως η Άρτα, η Καβάλα, τα Τρίκαλα, το Αγρίνιο, η Ηγουμενίτσα κ.λ.π. , τα οποία βλέπουμε και σήμερα. Η συμβολή των δασών αυτών είναι μεγάλη στην αναβάθμιση του τοπίου και της ποιότητας ζωής αλλά και (κυρίως) στην αποτροπή των πλημμυρικών φαινομένων. Στο δικό μας περιστικό δάσος η αναδάσωση ξεκίνησε το 1928 και τελείωσε το 1936. Αυτό σημαίνει ότι τα δένδρα του έχουν ηλικία 80-90 ετών. Έργα της ίδιας εποχής είναι τα δασύλλια απέναντι στο Μιτσικέλι και στο Νησί της λίμνης Παμβώτιδας.

Το περιαστικό δάσος των Ιωαννίνων χωρίζεται από τους οδικούς άξονες σε τέσσερα τμήματα. Το πρώτο βρίσκεται πάνω από τον Ι.Ν. της Περιβλέπτου. Το δεύτερο από την πλατεία Ομήρου μέχρι τις εγκαστάσεις της Ε.Η.Μ. Το τρίτο, που είναι το μεγαλύτερο και αποτελεί το κύριο σώμα του δάσους φθάνει μέχρι το Νοσοκομείο Χατζηκώστα. Το τέταρτο είναι ένα μικρό κομμάτι που περιβάλλει το Νοσοκομείο Χατζηκώστα, που αρχικά είχε κτιστεί εκεί ως Σανατόριο (νοσηλευτήριο για τους φυματικούς, που χρειαζόντουσαν καθαρό αέρα). Το έδαφος του δάσους έχει μέση κλίση 60-65%, είναι βραχώδες ασβεστολιθικό και γενικά αβαθές, πράγμα που δημιουργεί κάποια προβλήματα, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Ας κάνουμε όμως τη φωτογραφική βόλτα, που σας υποσχέθηκα.

Πάνω από το θέατρο της Ε.Η.Μ. έχει διαμορφωθεί ένας χώρος στάθμευσης, που αποτελεί και το σημείο εκκίνησης και τερματισμού για τους δρομείς. Στο σημείο αυτό υπάρχουν επίσης και όργανα γυμναστικής.

Μέσα στις διαδρομές υπάρχουν πινακίδες με τις αποστάσεις. Τα 9 χιλιόμετρα είναι η μεγαλύτερη μετρημένη διαδρομή. Ακόμη, πρόσφατα το Δασαρχείο τοποθέτησε στην εκκίνηση προειδοποιητικές πινακίδες για αποφυγή της επίσκεψης του χώρου όταν οι καιρικές συνθήκες είναι δυσμενείς. Αφορμή υπήρξε, δυστυχώς, ο τραυματισμός μιας αθλήτριας πέρυσι το χειμώνα από πτώση δένδρου.

Ξεκινώντας τη διαδρομή από την εκκίνηση έπειτα από περίπου 200 μέτρα έχει κανείς μια ανεμπόδιστη πανοραμική θέα της πόλης και της λίμνης.

Στη συνέχεια, αφού περάσουμε και τα τελευταία σπίτια, που βρίσκονται στο ύψος των «Σαράντα Σκαλιών», υπάρχουν δύο επιλογές. Η πρώτη είναι να συνεχίσει κανείς στο φαρδύ κεντρικό δρόμο του δάσους, που έπειτα από μια διαδρομή σχεδόν 3,5 χιλιομέτρων οδηγεί στην κορυφή του λόφου, εκεί που βρίσκεται το φυλάκιο του Δασαρχείου. Η δεύτερη επιλογή είναι να κατέβει κανείς κάτω δεξιά και να συναντήσει το παράλληλο μονοπάτι, που βρίσκεται χαμηλότερα, προς την πλευρά της πόλης. Ας πάμε από εκεί. Η διαδρομή είναι απίστευτη, όλες τις εποχές και ιδίως την άνοιξη. Μαγικά σκηνικά εκτυλίσσονται καθώς προχωράμε, με απόλυτα σκιερές αψίδες δένδρων, που θυμίζουν τα τοπία του » ‘Αρχοντα των Δακτυλιδιών».

Το δάσος αποτελείται από πεύκα, που είναι το κυρίαρχο είδος, λίγα κυπαρίσσια και διάφορα άλλα πλατύφυλλα, όπως ακακίες, δάφνες, κουτσουπιές, βελανιδιές, άγριες καρυδιές και συκιές. Παντού είναι διάχυτη η παρουσία του έρποντος και αναρριχητικού κισσού, που έχει καλύψει μεγάλες επιφάνειες του εδάφους και πολλούς από τους θεόρατους κορμούς των πεύκων. Έπειτα από περίπου 2,5 απολαυστικά χιλιόμετρα το μονοπάτι τελειώνει στο ύψος του Νοσοκομείου Χατζηκώστα.

Εκεί θα συναντήσει κανείς το φοβερό και τρομερό «Γολγοθά», μια διαδρομή γνωστή στους δρομείς για την προπονητική δυσκολία της. Πρόκειται για ενάμιση χιλιόμετρο ανηφόρας (που μπορείς να το κάνεις και πάνω από 2 χιλ. αν θες), που ξεκινά από το δρόμο μπροστά από το Νοσοκομείο και καταλήγει στην κορυφή του λόφου. Φυσικά ο «Γολγοθάς» μπορεί να γίνει και περιπατητικά και είναι γεμάτος θαυμάσια σημεία.

 

Στο τέλος της ανηφόρας βρίσκουμε ξανά το φαρδύ κεντρικό δρόμο του δάσους που συνεχίζει για την κορυφή. Στο σημείο αυτό ο δρόμος κάνει μια φουρκέτα, στην οποία υπάρχει μια πέτρινη βρύση, που ευτυχώς λειτουργεί για να ξεδιψάμε, έστω και βανδαλισμένη από κάποιους φίλους του ΠΑΣ, που βρήκαν εκεί να εκφράσουν τα οπαδικά τους αισθήματα. Εκεί επίσης βρίσκεται η μεγαλύτερη συστάδα από γιγαντιαίες δάφνες, καθώς επίσης λίγο πιο ψηλά και όργανα γυμναστικής μαζί με ένα πίνακα για ασκήσεις, το μόνο που επέζησε από τις κατά καιρούς επιδρομές βαρβάρων… Ακόμη από εκεί μπορεί να εξέλθει κανείς από το δάσος με ασφαλτόδρομο και να κατηφορίσει προς το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και τα Καρδαμίτσια.

Συνεχίζοντας, φθάνουμε σε ένα πλάτωμα όπου είναι εγκατεστημένος ένας φάρος της Πολιτικής Αεροπορίας, από αυτούς με το κόκκινο φως, που υπάρχουν ολόγυρα στο Λεκανοπέδιο για να οριοθετούν τα υψώματα για τα αεροπλάνα, που προσεγγίζουν στο αεροδρόμιο των Ιωαννίνων.

Ακριβώς κάτω από το φάρο βρίσκεται ένα από τα πετρόκτιστα πολυβολεία, που υπήρχαν περιμετρικά σε διάφορα σημεία της πόλης. Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε από πότε χρονολογούνται και πόσα βρίσκoνται ακόμη στην περιοχή. Στο δάσος πάντως έχω εντοπίσει δύο από αυτά, εκτιμώ όμως ότι υπάρχουν περισσότερα.

Φθάνοντας στην κορυφή υπάρχει μια παιδική χαρά περιφραγμένη σε καλή κατάσταση και σε πολύ ωραίο σημείο. Ολόγυρα υπάρχουν τραπέζια για πικ νικ, τα οποία είναι σε μάλλον κακή κατάσταση και πρέπει να αντικατασταθούν.

Στην κορυφή του λόφου, σε υψόμετρο 620 μέτρων βρίσκεται το παλαιό πέτρινο φυλάκιο του Δασαρχείου. Δίπλα του έχει εγκατασταθεί μια από τις υπόγειες πυροσβεστικές δεξαμενές χωρητικότητας 500 κ.μ. νερού, ενώ από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο υπάρχει παρουσία πυροσβεστικού οχήματος στο σημείο εκείνο. Ένα εκτεταμένο πυροσβεστικό δίκτυο έχει εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια με έξη συνολικά υπόγειες δεξαμενές και  σωληνώσεις, πολλούς κρουνούς και σήμανση για τη θέση τους. Ακόμη υπάρχουν αλεξικέραυνα στα ψηλά σημεία για την αποτροπή έναρξης φωτιάς από κεραυνό. Την αποτελεσματικότητά τους διαπίστωσα πριν από μερικά χρόνια όταν ευρισκόμενος στο τερματισμό της διαδρομής πάνω από την Ε.Η.Μ. ένα καλοκαιρινό μεσημέρι με καταιγίδα ενόψει, άκουσα πάνω από το κεφάλι μου ένα σφύριγμα και είδα ένα κεραυνό να σκάει πάνω στο αλεξικέραυνο, που βρίσκεται πάνω από την Πλατεία Ομήρου. Just scary …..!!!

Μιλώντας για την προστασία του περιαστικού δάσους των Ιωαννίνων από τις πυρκαγιές θεωρώ, χωρίς να είμαι φυσικά ειδικός, ότι έχει γίνει μια σοβαρή προσπάθεια σε θέματα υποδομών, με όσα προαναφέρθηκαν. Όμως είναι να τρελαίνεσαι όταν βλέπεις μέσα στις πευκοβελόνες αποτσίγαρα… Απορώ πόση ανευθυνότητα και χαμηλό IQ πρέπει να έχει κάποιος για να σβήσει το τσιγάρο του σε τέτοιο έδαφος ; Να πάρει η ευχή δε γίνεται να σβήσεις το ρημάδι το τσιγάρο σου κάπου αλλού ;

Στον αντίποδα, ευχάριστη έκπληξη είναι η σε γενικές γραμμές καλή κατάσταση του δάσους σε σχέση με τα απορρίματα. Που και που θα δει κανείς κάποια μεμονωμένα σκουπίδια. Υπάρχουν σε αρκετά σημεία καλάθια απορριμάτων, τα οποία αδειάζονται, όχι με ιδιαίτερη συχνότητα είναι η αλήθεια. Ελπίζω η όχι τέλεια αλλά καλή κατάσταση στο θέμα αυτό να βελτιωθεί με τη συνδρομή όλων των επισκεπτών του χώρου και των αρμοδίων αρχών. Οι υποδομές αναψυχής παγκάκια, τραπέζια κ.λ.π., που τοποθετήθηκαν από το Δασαρχείο πριν από χρόνια, έχουν φάει τα ψωμιά τους και χρήζουν αντικατάστασης.

Εκτός από την παιδική χαρά, που είπαμε προηγουμένως ότι είναι σε αρκετά καλή κατάσταση, υπάρχουν δύο ακόμη περιμετρικά του δάσους -μία στην ανηφόρα της Αγίας Τριάδας και η άλλη στην οδό καπετάν Λεπενιώτη, μετά την Περίβλεπτο προς τη Δροσιά, που έχουν πνιγεί στα χόρτα και είναι αδύνατο να χρησιμοποιηθούν. Ερώτημα αποτελεί αν ανήκουν στην αρμοδιότητα του Δήμου ή του Δασαρχείου…

Το δάσος είναι ιδιαίτερα πυκνά φυτεμένο και το έδαφός του αβαθές. Τα πεύκα έχουν ψηλώσει πολύ και το φύλλωμά τους  έχει περιοριστεί στην κορυφή τους. Όλα αυτά σημαίνουν πως αρκετά πεύκα πέφτουν λόγω ανεπαρκούς βάθους των ριζών τους, ιδιαίτερα όταν φυσούν δυνατοί άνεμοι το χειμώνα. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή και καλύτερα να αποφεύγεται η επίσκεψη με τέτοιες συνθήκες.

Η αραίωση των δένδρων είναι κάτι το οποίο επιμελείται αρκετά συχνά το Δασαρχείο, ενώ κρίσιμο ζήτημα για την επιβίωση του οικοσυστήματος του δάσους είναι η ενίσχυσή του και με άλλα είδη πέραν των κυρίαρχων πεύκων. Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους αυτοφυή δενδράκια κουμαριάς, βελανιδιάς κ.α. είδη πλατυφύλλων, τα οποία δε μπόρεσα να αναγνωρίσω.

 

Τα τελευταία χρόνια, έχουν αναπτυχθεί μέσα στο δάσος αυτοσχέδιες διαδρομές για ποδήλατο ΒΜΧ.  Αρκετοί ατρόμητοι πιτσιρικάδες, που ασχολούνται με το ακροβατικό αυτό άθλημα, έχουν δημιουργήσει διάφορες λωρίδες για προπόνηση, οι οποίες προξενούν ίλιγγο με το να τις δεις και μόνο, όχι και να τις κατέβεις με ποδήλατο. Αυτονοήτως, πρέπει να προσέχουν πολύ, ακόμη περισσότερο, που όπως τους έχω δει, δε φορούν τίποτε για την προστασία τους (κράνος, καλύπτρες γονάτων και αγκώνων).

Ανάλογη προσοχή βεβαίως πρέπει να δείχνουμε και οι δρομείς, κυρίως στα στενά μονοπάτια, ιδιαίτερα στο πιο χαμηλό, που είναι ιδιαίτερα δύσβατα με πέτρες και ρίζες που εξέχουν. Από προσωπική εμπειρία μεταφέρω τις αρκετές «σαβούρες», που έχω φάει κατά καιρούς…  Πάντως οι διαδρομές του δάσους μας αποτελούν εξαίρετη προπόνηση για ορεινούς αγώνες τρεξίματος, πράγμα που το ξέρουν και εκτιμούν οι δρομείς της πόλης.

Η πανίδα του περιαστικού δάσους περιλαμβάνει πτηνά της περιοχής όπως κίσσες και δεκαοχτούρες αλλά και σκιουράκια, τα οποία εμφανίστηκαν τα τελευταία 15 χρόνια. Ένα από αυτά μάλιστα κάποτε μου είχε βουτήξει το κλειδί του αυτοκινήτου, που το είχα ακουμπήσει στο καπό, νομίζοντας ότι είναι φαγώσιμο και ευτυχώς το άφησε λίγο πιο κάτω, όταν διαπίστωσε ότι δεν τρωγόταν…. Είναι πολλά χρόνια τώρα, που είχα συναντήσει και μια νυφίτσα, χωρίς έκτοτε να ξαναδώ τέτοιο ζώο. Την άνοιξη και το καλοκαίρι επίσης κάνουν την εμφάνισή τους οι εντυπωσιακές πεταλούδες της ποικιλίας Papilio machaon, που κινούνται κυρίως στα ψηλότερα τμήματα του λόφου.

Να σας παρουσιάσω ακόμη το αγαπημένο μου δένδρο, ένα πεύκο με διχαλωτό κορμό, που το είχαμε βαφτίσει όταν είμαστε μικροί με το όνομα «Ο Θρόνος του Φαραώ». Έπειτα από τόσα χρόνια στέκει ακόμη εκεί πάνω στον κεντρικό δρόμο και θα το συναντήσετε στα δεξιά της διαδρομής.

Εκτός από την ενδεικτική διαδρομή που περιέγραψα, υπάρχουν πολλές ακόμη μέσα στο δάσος, που μπορεί ο επισκέπτης να εξερευνήσει και να συνδυάσει μόνος του σε όλα τα τμήματα του δασικού ιστού πάνω από την πόλη. Η σήμανση των μονοπατιών είναι μια καλή ιδέα, που θα βοηθούσε στην επισκεψιμότητα του υπέροχου αυτού τοπίου. Το περιαστικό δάσος των Ιωαννίνων ως δημόσιος χώρος είναι εκεί δίπλα μας και μας περιμένει, σιωπηλό και πανέμορφο. Αν δεν το έχετε επισκεφθεί ποτέ, κάντε μια βόλτα και δεν θα χάσετε. Από εμάς ζητά μόνο την προσοχή και το σεβασμό μας. Τα όσα μας δίνει σε ανταπόδοση είναι πολύ περισσότερα και ανεκτίμητα.

Εδώ και χρόνια, από μια περίεργη ερευνητική διάθεση αναζητώ και κυριολεκτικά καταβροχθίζω οτιδήποτε γράφεται ή ακούγεται για τη Βόρεια Κορέα. Έχω διαβάσει αμέτρητα άρθρα, παρακολουθώ τακτικά τις ειδικές ιστοσελίδες του Γκάρντιαν και του BBC για τη χώρα αυτή. Έχω δει σχεδόν οτιδήποτε υπάρχει στο YouTube από ντοκιμαντέρ και βιντεοσκοπημένες σκηνές, ενώ δε νομίζω να μου λείπει οτιδήποτε έχει γραφεί σε ταξιδιωτικό οδοιπορικό, αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1990 και τους πρωτοπόρους του είδους όπως ο βρετανός Σάιμον Μπόουν. Εννοείται ότι διάβασα το πρόσφατο βιβλίο της Φραγκίσκας Μεγαλούδη «Στη Χώρα των Κιμ», που ξεσήκωσε διάφορες αντιδράσεις για την αντισυμβατική του οπτική. Έτσι, έχω συλλέξει αρκετό υλικό και εντυπώσεις και ομολογουμένως όσο περνά ο καιρός το ενδιαφέρον της υπόθεσης νομίζω πως αυξάνεται αντί να μειωθεί. Δεν ισχυρίζομαι ότι έχω γίνει ειδικός για τη Bόρεια Κορέα, κάθε άλλο, απλώς έχω συλλέξει (έμμεσες φυσικά) εντυπώσεις και εκτιμώ πως πιθανότατα μεσο-μακροπρόθεσμα αυτό το θέμα θα απασχολήσει εντυπωσιακά την ειδησεογραφία με σημαντικές παγκόσμιες συνέπειες. Από την άλλη πλευρά η Βόρεια Κορέα τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, αντιμετωπίζεται με χιουμοριστική διάθεση, με αφορμή τα καμώματα του δικτάτορα ηγέτη της χώρας Κιμ-Γιoνγκ-Ουν, που είναι ως φιγούρα τραβηχτικός για σάτιρα: παχουλός, ασιάτης, με περίεργο κούρεμα, πιτσιρικάς σε ηλικία αλλά και ανισόρροπος μεγαλομανής, που κρατά στα χέρια του ανάμεσα στα άλλα και κάτι κουμπάκια που μπορεί με αυτά να εξαπολύσει πατώντας τα μερικές δεκάδες πυρηνικές κεφαλές δεξιά και αριστερά. Κοντολογίς ένας μικρός σύγχρονος «Νέρωνας» και ξέρουμε τι έκανε εντέλει ο πραγματικός Νέρωνας…

Η Κορεατική Χερσόνησος ήταν το πρώτο και πιο δραματικό θέατρο του μεταπολεμικού σκηνικού των δύο κόσμων. Ο πόλεμος της Κορέας (1950-1953) δημιούργησε τα δύο τόσο διαφορετικά κράτη, που ξέρουμε μέχρι σήμερα. Το ωραίο είναι ότι τυπικά ο πόλεμος αυτός δεν έχει ακόμη λήξει αλλά οι εμπόλεμοι βρίσκονται σε μια εκεχειρία που διαρκεί 64 χρόνια. Η περίφημη αυτή εκεχειρία συμφωνήθηκε κάτω από τον 38o παράλληλο, που αποτελεί και το σύνορο Βόρειας-Νότιας Κορέας στη θέση Παμουντζόμ. Το μέρος αυτό είναι από τα πιο … σουρεαλιστικά αλλά και πιο επικίνδυνα σημεία του πλανήτη.

Υπάρχει εκεί ένα κτίριο, που χωρίζεται ακριβώς στη μέση από τη γραμμή των συνόρων. Στο κέντρο του μοναδικού δωματίου υπάρχει το τραπέζι όπου συμφωνήθηκε η εκεχειρία τον Ιούλιο του 1953 και το οποίο επίσης είναι μισό-μισό (το δωμάτιο και το τραπέζι). Το δωμάτιο έχει δύο πόρτες εισόδου μια από κάθε πλευρά και εκ περιτροπής μπαίνουν μέσα από αυτές γκρουπ τουριστών για να ξεναγηθούν. Εννοείται ότι κάθε γκρουπ ακούει την εκδοχή των γεγονότων έτσι όπως τη μεταφέρει ο ξεναγός κάθε πλευράς. Εκατέρωθεν της ναρκοθετημένης νεκρής ζώνης των συνόρων υπάρχει η μεγαλύτερη συγκέντρωση αντίπαλων στρατευμάτων μετά το Β’Π.Π. Σχεδόν 2 εκατομμύρια βορειοκορεατών στρατιωτών (και 6 εκ. επιπλέον άμεσα κινητοποιήσιμοι έφεδροι) και 700 χιλιάδες νοτιοκορεάτες (συν 2 εκ. έφεδροι). Η ισορροπία του τρόμου καλά κρατεί στην κορεατική χερσόνησο, που είναι η τελευταία περίπτωση χώρας διηρημένης σε βόρεια και νότια λόγω πολέμου.

Τη χώρα κυβερνά η οικογένεια Κιμ υπό το μανδύα του «Κόμματος των Εργατών της Κορέας». Ιδρυτής του βορειοκορεατικού κράτους ήταν ο παππούς του σημερινού ηγέτη, ο Κιμ Ιλ Σουνγκ (1912-1994). Αμέσως μετά το τέλος του Β’ΠΠ ο Κιμ Ιλ Σουνγκ πλασαρίστηκε ως ο ηγέτης της αντίστασης των κορεατών ενάντια στην ιαπωνική κατοχή. Οι κακές γλώσσες λένε ότι απλώς ήταν ο εκλεκτός του Στάλιν και του Μάο για ηγέτης των κομμουνιστών της Κορέας και τίποτε περισσότερο. Επί των ημερών του η Βόρεια Κορέα έγινε μετά το τέλος του πολέμου το απομονωμένο κράτος, που ξέρουμε σήμερα, με τη μονολιθική διακυβέρνηση και τον απόλυτο έλεγχο των πολιτών του. Ο ίδιος έπαιξε προσεκτικά ρόλο διαμεσολαβητή στις διάφορες ασιατικές ενδοκομμουνιστικές διαμάχες, στις οποίες κατά καιρούς συμμετείχαν η Κίνα, το Βιετνάμ, η Καμπότζη το Λάος και πιο μακριά η Σοβιετική Ένωση. Χωρίς ποτέ αυτό να γίνει ανοικτά, προσέδεσε τη Βόρεια Κορέα με σαφήνεια στο άρμα της Κίνας, μια σύνδεση που εξακολουθεί να υφίσταται και σήμερα και είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα του. Ο Κιμ Ιλ Σουνγκ εγκαινίασε την απίστευτη προσωπολατρεία για τον εαυτό του και τους διαδόχους του. Πολλοί στη Β.Κορέα πιστεύουν ακόμη σήμερα ότι πολύ απλά αυτός είναι ο …. δημιουργός του Κόσμου και ο επίσημος τίτλος του είναι μετά θάνατον ο «Αιώνιος Ηγέτης». Η ίδια προσωπολατρεία συνεχίστηκε με τους διαδόχους του, το γιο του Κιμ Γιονγκ Ιλ και τον εγγονό του Κιμ Γιονγκ Ουν.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι πόσο θα συνεχιστεί η κατάσταση αυτή στη Βόρεια Κορέα; Εξαιρετικά μικρά και εννοείται μελετημένα βήματα παροχής ελευθεριών γίνονται από το καθεστώς των Κιμ. Για πόσο θα αντέξει και θα μακροημερεύσει αυτό το παλαιοσταλινικό απολίθωμα; Παρά τους ασφυκτικούς περιορισμούς στην ενημέρωση και τη χρήση του διαδικτύου, είναι εξαιρετικά απίθανο ο «έξω κόσμος» να μη διαχυθεί προς το εσωτερικό της περίκλειστης χώρας με αποτελέσματα, που δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν σήμερα. Από την άλλη τόσο η σκληρή ρητορική Τραμπ όσο και οι συνεχείς πυραυλικές δοκιμές του Κιμ δείχνουν ότι δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να δούμε και κάποιο «θερμό σκηνικό», το οποίο μπορεί να το πληρώσει και κανένας εκ των γειτόνων (με πιθανότερη την Ιαπωνία). Μια γενικευμένη πολεμική σύγκρουση στην κορεατική χερσόνησο θα ήταν τόσο μεγάλη και έντονη που δεν τη χωρά ο νους μας σήμερα. Αν «ό μη γένοιτο» συμβεί κάτι τέτοιο , η πλάκα που κάνουμε σήμερα με τον Κιμ Γινγκ Ουν θα τελειώσει απότομα και για τα καλά. Το σενάριο της ειρηνικής επανένωσης της Κορέας σε ένα κράτος κάποια στιγμή στο μέλλον είναι πιθανότερο και εξαιρετικά πιο ενδιαφέρον. Στην άκρως καπιταλιστική και πλήρως δυτικοποιημένη, ουσιαστικά αμερικανοκρατούμενη Νότια Κορέα είναι πολλοί εκείνοι, που αναρωτιούνται πόσο θα κοστίσει ένα τέτοιο εγχείρημα. Το παράδειγμα της επανένωσης της Γερμανίας είναι φυσικά ενθαρρυντικό, εκτιμώ όμως ότι το κορεατικό ανάλογο θα είναι πολλαπλάσιας δυσκολίας και περιπλοκότητας. Δύο κομμάτια λείπουν από το «παζλ»: με ποιο ειρηνικό τρόπο θα γίνει η επανένωση και ποιο ρόλο θα παίξει η Κίνα. Το καθεστώς των Κιμ ζει και αναπνέει εξαιτίας της κινεζικής στήριξης, πολιτικής και οικονομικής. Η Κίνα είναι η μόνη, που μπορεί ουσιαστικά να πιέσει για αλλαγές στην πολιτική και την οικονομία της Βόρειας Κορέας. Αν λοιπόν δούμε εντυπωσιακά ανοίγματα (προς το παρόν δε φαίνονται) από την Πιονγιάνγκ θεωρώ ότι πίσω από αυτά θα βρίσκεται ο κινεζικός παράγοντας.

Η ιστορία δείχνει ότι αυτές οι διαιρέσεις χωρών και λαών σε δύο κράτη σπάνια διαρκούν αιώνια. Κάποτε έρχεται η στιγμή που φράχτες όπως το τείχος του Βερολίνου ή αυτός στον 38ο παράλληλο πέφτουν. Όποτε και αν συμβεί αυτό ας ελπίσουμε πως θα γίνει ειρηνικά. Σε κάθε περίπτωση θα πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά  γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας.

.

Όπως παρατηρήσαμε όλοι η κακοκαιρία των τελευταίων ημερών φέρει για πρώτη φορά όνομα και είναι αυτό «Αριάδνη». Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία ανακοίνωσε ότι έδωσε το όνομα έτσι ώστε να γίνεται πιο αποδοτική η μετάδοση της πληροφορίας στους πολίτες. Δηλαδή τι σημαίνει αυτό αναρωτιέμαι; Μήπως να μη μπερδεύουμε τις κακοκαιρίες μεταξύ τους όταν πέφτουν πολλές μαζεμένες; Το όλο πράγμα μου κάνει μια μάλλον περιττή «δηθενιά»-«αμερικανιά». Να θυμίσω ότι είμαστε στη Μεσόγειο, όπου λίγο πάνω λίγο κάτω ο καιρός είναι γνωστός και ότι κάποιες πιο ισχυρές κακοκαιρίες είναι σποραδικές. Αντίθετα, στις χώρες γύρω από τους μεγάλους ωκεανούς Ειρηνικό, Ατλαντικό και Ινδικό οι τυφώνες και οι τροπικές καταιγίδες είναι αλλεπάλληλες σε μικρά χρονικά διαστήματα και έτσι υπάρχει ανάγκη να διακρίνονται μεταξύ τους φέροντας ονόματα. Η ιστορία με την ονομασία των τυφώνων ξεκίνησε στην Αυστραλία στα τέλη του 19ου αιώνα, πήρε όμως πιο συστηματική μορφή μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ενδιαφερόμενες χώρες  πραγματοποιούν διεθνείς διασκέψεις για την ονομασία των καιρικών φαινομένων, τα οποία τις πλήττουν από κοινού, έτσι ώστε να συνεννοούνται καλύτερα για την αντιμετώπισή τους. Στις διασκέψεις αυτές αποφασίζονται τα ονόματα ανά περιοχές π.χ. ΝΑ Ασία, Ν. Ειρηνικός, Καραϊβική κ.λ.π. και ανά έτος για τα επόμενα περίπου 20-25 χρόνια. Η τελευταία τέτοια διάσκεψη έγινε το 1998 στη Μανίλα των Φιλιππίνων. Για παράδειγμα αυτός είναι ο κατάλογος των ονομάτων για την περιοχή της Καραϊβικής, Κόλπου του Μεξικού και Βορείου Ατλαντικού για τα έτη 2015-2020.

 

Παρατηρείτε κάτι διαβάζοντας τον πίνακα; Δύο πράγματα: α) Τα ονόματα είναι με αλφαβητική σειρά. ‘Ετσι ξέρουμε π.χ. ότι ο τυφώνας «Claudette» ήταν ο τρίτος στη σειρά του 2015 και ξέρουμε για ποιο πράγμα μιλάμε. β) Εναλλάσσονται  ένα γυναικείο με ένα ανδρικό όνομα με εκκίνηση κάθε έτους με διαφορετικό φύλο εναλλάξ. Το θέμα αυτό ανέκυψε πριν από 20 χρόνια. Μέχρι τότε οι τυφώνες είχαν μόνο γυναικεία ονόματα ως αστεϊσμός για τη … θυελλώδη φύση των γυναικών. Όταν όμως άρχισε η μόδα του politically correct οι γυναικείες οργανώσεις αντέδρασαν και πέτυχαν να υπάρχει η εναλλαγή ανδρικών με γυναικεία ονόματα.

Στα καθ’ημάς τι θα γίνει; Η επόμενη μεγάλη κακοκαιρία θα έχει ονοματάκι; Βλέπω ξεκινήσαμε από το «Α» της «Αριάδνης», οπότε το πράγμα ίσως να έχει συνέχεια. Αφού λοιπόν κάναμε την αρχή και … μεγαλοπιαστήκαμε,  θα δημιουργηθεί κάποια ετήσια λίστα με τις μελλοντικές κακοκαιρίες ή θα κοτσάρουμε ένα όνομα κατά περίπτωση; ‘Επίσης θα έχουμε μόνο γυναικεία ονόματα;  Στην περίπτωση αυτή περιμένω την αντίδραση των εγχωρίων φεμινιστικών οργανώσεων. Αν αυτό δε συμβεί, τότε μετά την «Αριάδνη» θα ακολουθήσει πιθανότατα ο … «Βασίλης».